بارداری و IBD
اگه شما با Crohn’s disease یا Ulcerative colitis دست و پنجه نرم می‌کنید و قصد دارید بچه دار شوید، احتمالاً کلی سوال براتون پیش میاد. شاید این سوالات شامل موارد زیر باشه:
آیا می‌تونم حامله شم؟
آیا حاملگی، وضعیت inflammatory bowel disease من رو بدتر می‌کنه؟
آیا بیماری یا داروهایی که مصرف می‌کنم می‌تونه به بچه آسیب برسونه؟
آیا بعد از زایمان، قادر به شیر دادن خواهم بود؟
یادتون باشه که وضعیت هر فرد متفاوت است؛ بنابراین، هر تصمیمی که می‌گیرید، شامل بارداری هم باید با همکاری متخصصین گوارش و متخصص زنان و زایمان گرفته بشه.
در ادامه چند نکته کلی درباره حاملگی و IBD رو به صورت دوستانه مرور می‌کنیم:
حاملگی و IBD:
به طور کلی، زنانی که بیماری کرون یا کولیت اولسروز دارند و در حالت بهبودی هستند، می‌تونن به سادگی مثل سایر زنان همسن‌شون حامله بشن.
زنانی که بیماری‌شون فعال است یا عمل جراحی در لگن داشته‌ااند مثلاً کولکتومی با تعبیه پاچ داشتند ممکنه در باروری با چالش بیشتری مواجه بشن.
در مورد مردان، داشتن IBD تأثیری روی باروری نداره؛ اما بعضی داروهایی مثل Sulfasalazine می‌تونه روی کیفیت و تعداد اسپرم تأثیر بذاره. اگر مردان از این دارو استفاده می‌کنند، بهتره با پزشکشون در مرکز تخصصی IBD مشورت کنن.
مصرف Methotrexate در سه تا شش ماه قبل از بچه‌دار شدن در آقایان و خانم ها باید خودداری کنند.
فعلا تا انجام مطالعات بیشتر مصرف اوزانیمود، یوپاداسیتینیب و توفاسیتینیب در زمان بارداری توصیه نمی شه و باید با داروهای دیگه جایگزین بشه.
تاثیر حاملگی بر زنان با IBD:
بهتره قبل از بارداری، وضعیت بیماری رو به حالت خاموش (remission) درآورید؛
نبایدحاملگی رو در زمان عود بیماری یا در زمانی که تازه درمان جدیدی شروع شده، آغاز کنید. اگه در حین حاملگی بیماری شما عود کرد، کنترل دوباره اون می‌تونه مشکل‌ساز باشه.
جالب اینجاست که در برخی موارد، حاملگی باعث بهبود بیماری می‌شه؛ چون سیستم ایمنی بدن در این دوره برای جلوگیری از رد جنین کمی سرکوب می‌شه. مطالعهاتی هستند نشان داده که حاملگی ممکنه از عود بیماری در آینده جلوگیری کنه و نیاز به عمل جراحی رو کاهش بده؛ این موضوع مربوط به هورمون رلاکسین هست که از انقباض‌های پیش از موعد جلوگیری می‌کنه و شاید از تشکیل بافت زخمی جلوگیری کنه. اما حتماً به یاد داشته باشید، حاملگی رو نباید به عنوان درمانی برای عودهای بیماری در نظر بگیرید.
تاثیرات IBD روی حاملگی، زایمان و جنین:
به طور معمول، زنان با inflammatory bowel disease بارداری سالمی دارند؛ اما عوارض حاملگی مثل سقط جنین، زایمان زودهنگام و مشکلات در زایمان ممکنه کمی بیشتر از زنان بدون IBD رخ بده. همه زنان با IBD باید مانند زنان دارای ریسک بالا مراقبت‌های ویژه دریافت کنند.
داروهای IBD در زمان بارداری:
در بیشتر مواقع، برنامه دارویی قبل و در زمان حاملگی یکسان باقی می‌مونه و باید حتما خیلی دقیق ادامه پیدا کنه. خطرناک ترین اتفاق قطع داروها در زمان بارداری از ترس عوارض دارو هست که می تونه باعث مشکلات جدی و حتی مرگ مادر و جنین بشه. البته، در صورت تغییر شرایط بیمار، دوز یا نوع دارو ممکنه تغییر کنه. خلاصه‌ای از داروهایی که معمولاً استفاده می‌شن:
آمینوسالیسیلات (5-ASA):
مثل Sulfasalazine و ترکیباتی مثل Mezalazine این داروها عوارض زیادی ندارن و به جنین آسیبی نمیزنن؛ فقط ممکنه باعث حالت تهوع یا سوزش معده بشن. به خاطر کاهش جذب اسید فولیک، زنان باید روزانه حداقل ۲ میلی‌گرم فولیک اسید مصرف کنند و در زمان مصرف این داروها می‌توانند شیر بدن.
کورتیکواستروئیدها:
پردنیزولون و دیگر استروئیدها در اکثر مواقع خطر خاصی در طول حاملگی ندارن؛ ولی در اوایل حاملگی ترجیح داده می‌شه دوز آن‌ها کاهش پیدا کنه. نوزادانی
که از شیر مادرانی که دوز متوسط تا بالای استروئید مصرف می‌کنند تغذیه می‌شن، باید توسط پزشک متخصص اطفال زیر نظر باشند.
ایمنومدولاتورها (سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی):
داروهایی مثل آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین mercaptopurine (6-MP) در دوزهای استاندارد برای زمان بارداری باید ادامه داده شوند.
فعلا تا انجام مطالعات بیشتر مصرف اوزانیمود، یوپاداسیتینیب و توفاسیتینیب در زمان بارداری توصیه نمی شه و باید با داروهای دیگه جایگزین بشه.
هر دو جنس (مرد و زن) باید از مصرف Methotrexate از سه تا شش ماه قبل از بارداری خودداری کنند.
داروهای بیولوژیک:
مثل Infliximab ، Adalimumab که برای بیماران Crohn’s disease و Ulcerative colitis استفاده می‌شن. این داروها معمولاً کم‌خطر هستند و در
شیر مادر ظاهر نمیشن و باید حتما ادامه داده شوند.
آنتی‌بیوتیک‌ها:
در صورت امکان، بهتره در زمان حاملگی از مصرف آنتی بیوتیک های غیرضروری پرهیز بشه. مگر با تجویز پزشک که در زمان مناسب تجویز می شوند.
روش‌های تشخیص در زمان حاملگی:
روش‌های ایمنی مثل کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی، آندوسکوپی ، بیوپسی رکتوم و سونوگرافی شکم می‌تونند بدون خطر در زمان بارداری انجام بشن. اما
سی‌تی‌اسکن و X-ray استاندارد فقط در مواقع اورژانس استفاده می‌شن. ام‌آر‌آی هم معمولاً امنه؛ فقط از استفاده از گادولینیوم در سه ماهه اول خودداری کنید.
تاثیرات جراحی قبل و در زمان بارداری:
برداشتن روده باریک قبل از بارداری معمولاً روی باروری تأثیر منفی نداره. زنان می‌تونن پس از عمل‌های آناستوموز ایلئوانال (ارتباط روده کوچک با مقعد) حاملگی موفقی داشته باشند. زنانی که ileostomy با کیسه J دارند، ممکنه باروری کمتری داشته باشند؛ بنابراین در صورت امکان، درباره بهترین زمان‌بندی عمل با پزشکتون در مرکز تخصصی IBD مشورت کنید.
زنانی که در گذشته عمل ileostomy داشته‌اند، ممکنه در زمان بارداری دچار مشکلاتی شوند؛ صبر کردن به مدت یک سال بعد از عمل می‌تواند این خطر رو کاهش بده.
زنانی که در اطراف مقعد یا واژن فیستول یا آبسه دارند، معمولاً سزارین می‌شن.
نیازهای غذایی در زمان بارداری:
همه‌ی زنان باردار شامل زنان مبتلا به inflammatory bowel disease باید رژیم غذایی مناسب داشته باشند. مصرف ویتامین‌ها، مخصوصاً فولیک اسید (حداقل ۲ میلی‌گرم روزانه) اهمیت زیادی داره؛ چرا که از بروز نقص‌های تولدی مانند اسپینا بیفیدا جلوگیری می‌کنه. این نکته به ویژه برای زنانی که از Sulfasalazine استفاده می‌کنند مهمه.
انتقال بیماری کولیت اولسروز یا کرون به فرزندان:
اگر یکی از والدین با IBD مبتلا باشه، احتمال اینکه فرزند هم به این بیماری مبتلا بشه بین ۲ تا ۹ درصد است؛ پس این احتمال خیلی کمه.
با همکاری متخصصان در مرکز تخصصی IBD و بهره‌مندی از Advancing Crohn’s & Colitis Care تحت نظر دکتر علیرضا سیما (Dr Ali Reza
Sima)، می‌تونید با اطلاعات کافی و برنامه‌ریزی دقیق، بارداری سالم و موفقی رو تجربه کنید. همیشه یادتون باشه که گفتگو با یک IBD Specialist کلید موفقیت
در مدیریت بیماری‌های Crohn’s disease و Ulcerative colitis است.
سالم باشید!